Kulak ağrısı ve iltihabına ne iyi gelir

Genel Tanıtım

Orta Kulak İltihabı Nedir?

Tıp literatüründe otitis media olarak adlandırılan orta kulak iltihabı, kulak zarının arkasında yer alan ve içinde insanların sesleri duymasını sağlayan küçük kemiklerin titreştiği orta kulak adı verilen kulak odacığında meydana gelen iltihaplanma durumudur. Çocukların orta kulak iltihabına yakalanma olasılığı yetişkinlerden daha yüksektir.

Nedenleri

Orta Kulak İltihabı Neden Olur?

Orta kulak iltihabına orta kulaktaki bir bakteri veya virüs neden olur. Bu enfeksiyon genellikle soğuk algınlığı, grip veya alerji gibi başka bir hastalıktan veya tıbbi sorundan kaynaklanır. Enfeksiyon burun kanallarının, boğazın ve östaki tüplerinin tıkanmasına veya şişmesine neden olabilir.

Östaki tüpleri orta kulaklardan boğazın gerisinde yer alan burun geçişlerinin arkasına uzanan bir çift dar tüptür. Bu tüplerin boğaza uzanan ucu orta kulaktaki hava basıncını düzenlemek, kulaktaki havayı tazelemek ve orta kulaktan normal salgıları boşaltmak için açılıp kapanabilir.

Şişmiş östaki tüpleri ise tıkanarak orta kulakta sıvı birikmesine neden olabilir. Bu sıvı zaman içinde enfekte olursa ve orta kulak iltihabı semptomları ortaya çıkabilir. Çocuklarda östaki tüpleri daha dar ve daha yataydır. Bu durum tüplerin boşaltılmasını zorlaştırır ve tıkanma olasılıklarını yükseltir.

Adenoidler, bademciklere benzer lenf dokularından oluşan ve bağışıklık sisteminin çalışmasında rol oynadığına inanılan iki küçük doku pedidir. Adenoidler östaki tüplerinin açıklığına yakın olduğundan, adenoidlerin şişmesi tüpleri tıkayabilir. Bu durum orta kulak iltihabına yol açabilir. Bu bezlerinin şişmesi ve tahrişinin çocuklarda görülen orta kulak iltihabı vakalarında rol oynaması ihtimali daha yüksektir, çünkü çocuklarda yetişkinlere kıyasla nispeten daha büyük adenoidler bulunur.

Orta kulak iltihabi ile ilgili, ya da benzer orta kulak problemlerine neden olabilecek başka koşullar da mevcuttur. Örneğin efüzyonlu otitis media ya da orta kulak iltihabı, orta kulakta bakteriyel veya viral enfeksiyon olmaksızın şişme ve sıvı birikimi, yani efüzyondan kaynaklanır. Bu orta kulak iltihabının iyileşmesinden sonra sıvı birikiminin devam etmesi nedeniyle ortaya çıkabilir. Bu durum, östaki tüplerindeki bazı işlev bozuklukları veya enfeksiyon kaynaklı olmayan tıkanmalar nedeniyle de ortaya çıkabilir.

Efüzyonlu kronik otitis media, ise orta kulakta sıvı kaldığında ve bakteriyel veya viral enfeksiyon olmadığı halde sık sık orta kulağı doldurduğunda ortaya çıkan duruma verilen isimdir. Bu durum çocukları yeni orta kulak iltihabına duyarlı hale getirir ve zamanla işitme yetisine zarar verebilir.

Kronik süpüratif otitis media ise normal tedavi yöntemleri ile ortadan kalkmayan orta kulak iltihabı türüdür. Bu tür kulak zarında bir yırtılmaya neden olabilir.

Bazı faktörler, bireylerin orta kulak iltihabına yakalanma riskini artırır. Örneğin 6 ay ile 2 yaş arasındaki çocuklar, hem östaki borularının boyutu ve şekli nedeniyle hem de bağışıklık sistemleri hala gelişmekte olduğu için orta kulak iltihabına karşı daha hassastırlar.

Toplu olarak çocuk bakılan yerlerde, çocukların orta kulak iltihabına yakalanma ihtimalinin, tek olarak bakılan çocuklara göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Bunun toplu çocuk bakılan yerlerde soğuk algınlığı ya da grip gibi enfeksiyonlara yakalanma riskinin daha yüksek olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. 

Doğuştan damak yarığı olan çocuklarda kemik yapısı ve kaslarındaki farklılıklar, östaki borusunun akmasını zorlaştırabilir. Bu da orta kulak iltihabı gelişmesi riskini artırır. Bebeklerin yatarak beslenmesinin de orta kulak iltihabı riskini yükselttiği gözlemlenmiştir. 

Orta kulak iltihabı en çok sonbahar ve kış aylarında görülür. Mevsimsel alerjisi olan bireyler bu dönemlerde polen sayısı daha yükseldiği için daha yüksek orta kulak iltihabı riski ile karşı karşıyadır. Tütün ürünlerinin dumanı veya yüksek düzeyde hava kirliliğine maruz kalmak, bireyin orta kulak iltihabı geliştirmesi riskini artırabilir. 

Orta Kulak İltihabı İle Ortaya Çıkabilecek Komplikasyonlar Nelerdir?

Orta kulak iltihabı vakaları genellikle uzun vadeli komplikasyonlara neden olmaz. Ancak sürekli tekrarlanan orta kulak iltihabı ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu komplikasyonlar arasında öncelikle işitme bozukluğu bulunur. Normal şartlarda orta kulak iltihabında gelip giden hafif işitme kaybı oldukça yaygındır, ancak genellikle enfeksiyon geçtikten sonra bu durum iyileşir. Orta kulak iltihabının veya orta kulaktaki sıvının sürekli tekrarlaması, daha belirgin işitme kaybına neden olabilir. Eğer enfeksiyondan dolayı kulak zarında veya diğer orta kulak yapılarında bir miktar kalıcı hasar oluşursa kalıcı işitme kaybı meydana gelebilir.

Bebeklerde ve yeni yürümeye başlayan çocuklarda işitme orta kulak iltihabına bağlı olarak veya başka bir nedenden dolayı geçici veya kalıcı olarak bozulursa, konuşma, sosyal ve gelişimsel becerilerde gecikmeler gözlemlenebilir.

Tedavi edilmeyen enfeksiyonlar veya tedaviye iyi yanıt vermeyen enfeksiyonlar ise bazı vakalarda çevredeki diğer dokulara yayılabilir. Orta kulak iltihabına bağlı olarak kulağın arkasındaki kemik çıkıntısı olan mastoid üzerinde oluşan enfeksiyona mastoidit denir. Mastoidit enfeksiyonu kemiğin zarar görmesine ve iltihap dolu kistlerin oluşumuna neden olabilir. Daha nadir vakalarda ağır geçen bir orta orta kulak iltihabı, beyin veya beyni çevreleyen zarlar da dahil olmak üzere kafatasındaki diğer dokulara da yayılabilir ve menenjite neden olabilir.

Orta kulak iltihabına bağlı kulak zarı yırtıkları normalde 72 saat içinde iyileşir. Ancak bazı vakalarda cerrahi onarım gerekebilir.

Orta Kulak İltihabı Nasıl Önlenir?

Soğuk algınlığı ve benzeri diğer hastalıklardan kaçınmak, orta kulak iltihabı riskini azaltabilir. Bunun için özellikle çocuklara yeme içme kaplarını paylaşmamaları öğretilmeli ve ellerini sık sık yıkamaları ifade edilmelidir. Çocuklara dirsek içine hapşırma gösterilmelidir. Özellikle hastalık mevsimlerinde çocukların grup olarak geçirdiği zamanlar kısıtlanmalıdır. Çocuğun hasta olduğu durumlarda, evde bakılması ve okul ortamından uzak tutulması için gerekli adımların atılması tavsiye edilir. 

Sigara kullanmaktan veya ikinci el sigara içmekten kaçınmak gereklidir. Ev içinde kimse sigara içmemeli, dışarıda ise dumansız ortamlar tercih edilmelidir.

Bebeğin beslenmesinin özellikle biberonla yapıldığı durumlarda, bebek dik pozisyonda tutulmalıdır. Bebek yatarken bebeğin ağzına içecek verilmemeli, bebeğin beşiğine biberon bırakılmamalıdır. 

Bunlara ek olarak mevsimsel grip aşıları ile pnömokok ve benzeri diğer bakteriyel aşılar da orta kulak iltihabının önlenmesine dolaylı olarak yardımcı olabilir. 

Belirtiler

Orta Kulak İltihabı Belirtileri Nelerdir?

Çocuklarda orta kulak iltihabı süresince yaygın görülen belirti ve semptomlar arasında başta özellikle uzanırken kulak ağrısı olmak üzere, 38 C ve üstü ateş, baş ağrısı, bir kulağı sürekli çekiştirmek, denge kaybı, i̇ştah kaybı, kulaktan sıvı akması, normalden daha fazla ağlama, rahatsızlık ve söylenme, sesleri duymada veya yanıt vermede sorun ile uyku problemleri bulunur.

Orta kulak ağrısının yetişkinler arasında yaygın görülen belirti ve semptomları arasında ise, kulak ağrısı, kulaktan sıvı akması ve işitme sorunu bulunur.

Orta kulak iltihabının çeşitli belirti ve semptomları altta yatan bir dizi farklı duruma işaret edebilir. Bu vakalarda doğru bir teşhis yapılması ve tedavi sürecine hızla başlanması önemlidir.

Tanı Yöntemleri

Orta Kulak İltihabı Nasıl Teşhis Edilir?

Normal şartlarda bireyin tarif ettiği semptomlara ve yapılan fiziksel muayeneye dayanarak orta kulak iltihabı tanısı rahatlıkla konulabilir. Doktor, tanıyı doğrulamak için kulaklara, boğaza ve geniz yoluna bakmak için otoskop adı verilen ışıklı bir alet kullanacaktır. Bir steteskop yardımı ile kalp atışının da dinlenmesi mümkündür.

Pnömatik otoskop adı verilen bir alet ise, genellikle bir doktor tarafından Orta kulak iltihabı teşhisinin konulması için gerekli olan tek özel araçtır. Bu alet, doktorun kulağı incelemesini ve kulak zarının arkasında sıvı olup olmadığına karar vermesini sağlar.

Doktor, pnömatik otoskop ile kulak zarına nazikçe hava üfler. Normalde, bu üflenen hava kulak zarının hareket etmesine neden olur. Ancak orta kulak sıvı ile doluysa, kulak zarının çok az hareket ettiği veya hiç hareket etmediği doktor tarafından gözlemleyecektir.

Teşhis konusunda herhangi bir şüphe olan nadir vakalarda, veya durum sürdürülen tedavilere yanıt vermediyse, ya da başka uzun vadeli veya ciddi sorunlar ortaya çıktıysa, farklı testlerin geliştirilmesini isteyebilir. varsa başka testler yapabilir.

Bu aşamada uygulanması mümkün olan timpanometri testi.kulak zarının hareketini ölçer. Kulak kanalını bütünüyle kapatan cihaz, kanaldaki hava basıncını ayarlayarak kulak zarının hareket etmesine neden olur. Cihaz, kulak zarının ne kadar iyi hareket ettiğini ölçer ve orta kulak içinde dolaylı bir basınç ölçümü sağlar.

Nadir vakalarda doktorlar orta kulaktan sıvıyı boşaltmak için kulak zarını delen küçük bir tüp kullanabilir. Bu prosedüre timpanosentez adı verilir. Alınan sıvı virüsler ve bakteriler için test edilir. Daha önce uygulanan tedavilere yanıt vermeyen enfeksiyonların tanımlanması için etkili bir yöntemdir. 

Orta Kulak İltihabı Nasıl Geçer?

Bazı orta kulak iltihabı vakaları antibiyotik tedavisine ihtiyaç duymadan kendiliğinden düzelir. Hasta birey için en iyi çözüm, her zaman bireyin yaşı ve semptomların şiddeti gibi birçok faktöre bağlıdır.

24 aylıktan daha büyük çocuklarda ise bir ya da iki kulakta birden, hafif bir ağrı varsa ve eğer ateş 39 C altında ise, bekleme süresi yine 48 saattir.

Tedavi Yöntemleri

Orta Kulak İltihabı Nasıl Tedavi Edilir?

Yapılan bilimsel araştırmalar sonucunda elde edilen kanıtlar orta kulak iltihabının antibiyotiklerle tedavi edilmesinin ile bazı vakalarda çocuklar için yararlı olabileceğini düşündürmektedir. Öte yandan, antibiyotiklerin çok sık kullanılması bakterilerin ilaca dirençli hale gelmesine neden olabilir. Bu sebeple herhangi bir antibiyotik kullanımından önce doktora başvurmak gereklidir.  İlk gözlem döneminden sonra doktor gerekli görürse antibiyotik tedavisini başlatacaktır.

Doktorunuz, bireye orta kulak iltihabından kaynaklanan ağrıyı azaltmak için gerçekleştirilmesi gereken tedavi konusunda tavsiyede bulunacaktır. Bu tedavi sürecinde doktor, ağrıyı gidermek için reçetesiz ilaçların kullanımını önerebilir. 

Kulağa damlatılacak anestezik damlalar kulak zarında delik veya yırtık olmadığı sürece ağrıyı hafifletmek için kullanılabilir.

Efüzyonlu otitis media vakalarında, yani kulaktaki su orta kulak iltihabı iyileştikten sonra da varlığını sürdürüyor ise, doktor orta kulaktan sıvı boşaltma prosedürü önerebilir. Miringotomi adı verilen bu cerrahi prosedür sırasında, cerrah kulak zarında orta kulaktan sıvıları emmesini sağlayan küçük bir delik açar.

Orta kulağı havalandırmaya yardımcı olmak ve daha fazla sıvı birikmesini önlemek için açıklığa timpanostomi tüpü adı verilen küçük bir tüp yerleştirilir. Bazı tüpler bir seneye varan bir süre boyunca kulak içinde kalıp, sonra kuruyarak kendiliğinden dışarı düşmek üzere tasarlanmıştır Tüp düştükten sonra kulak zarındaki çatlak veya delik kendiliğinden kapanır. 

Kronik süpüratif Orta kulak iltihabı olarak adlandırılan ve kulak zarında bir delik veya yırtık ile sonuçlanan kronik enfeksiyonun tedavisi daha zordur. Bu durum genellikle damla olarak uygulanan antibiyotiklerle tedavi edilir. Damlaların uygulanması ile kulak kanalından nasıl sıvı çekileceği doktor tarafından bireye gösterilir.

Orta Kulak İltihabı Takibi

Sık enfeksiyon geçiren veya orta kulakta sürekli sıvı olan çocukların yakından izlenmesi gereklidir. Takip randevuları doktor ile uygun sıklıklarda planlanmalıdır. Doktor, çocukta herhangi bir kaybı önceden görmek ve gerekli önlemleri almak için düzenli işitme ve dil testleri yapılmasını önerebilir.