Yurt dışı hizmet borçlanması yapılması durumunda aylığın bağlanması için şartlar

Yurtdışında bulunan Türk vatandaşlarının –vatandaşlıktan çıksalar bile- Anayasayla korunan hakları vardır. Bu haklar arasında soysal güvenlik hakkı da bulunur.

Sosyal güvenlik haklarının kazanılması ve kullanılmasında Anayasa ve kanunlar kadar etkili sosyal güvenlik sözleşmelerimiz de bulunur.

Bu sözleşmeler Türkiye ile akit ülkelerin vatandaşlarına sağlanacak sosyal güvenlik hakları ile yükümlülüklerin usul ve esaslarını belirler. Bu sözleşmelere göre kısmi aylıklar bağlanır veya toptan ödemeler yapılır.

Sözleşmelerde hizmetler esas alınır ve buna göre işlem yapılır. Sözleşmelerin dışında bir de 3201 sayılı “Yurtdışında Geçen Sürelerin Borçlanması Kanunu” vardır. Bu Kanun yurtdışında bulunan Türklerin;

• yurt dışında geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri,
• bu süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri,
• yurt dışında ev kadını olarak geçen süreleri,

primlerini ödeyerek borçlanma imkanı tanıyor. Yani bu sürelere karşılık gelen prim ödemesi yapılınca Türkiye’de o dönemler sigortalı hizmet olarak kabul ediliyor. 

2019 yılının Temmuz ayına kadar 3201 sayılı Kanunla birçok kişi borçlanarak SSK hizmeti kazandı veya emekli oldu. O döneme kadar yurtdışı borçlanmaları asgari ücretin %32’si ile bu tutarın 7,5 katı arasındaydı.

2022 yılında bu uygulama devam etmiş olsa bir gün için 53 TL, bir ay için 1.601 TL ödeyerek borçlanma yapabilirdiniz.

Temmuz 2019’da kanunda yapılan değişiklikle yurtdışı borçlanmaları için tutar asgari ücretin %45’i ile bu tutarın 7,5 katı olarak belirlendi.  2022 yılında yurtdışı borçlanması yapmak isteyen kişi bir gün için 75 TL, bir ay için 2.251 TL ödemek zorunda.

Değişiklik bununla sınırlı değil. Temmuz 2019 öncesi borçlanmalarda son olarak SSK kaydı bulunan kişilerin borçlanmaları SSK hizmeti sayılıyordu. Bu nedenle borçlanma öncesi(1)istihdam oranlarında belli artışlar da oluyordu haliyle.

O devir kapandı.

Artık tüm yurtdışı borçlanmalar Bağ-Kur’a sayılıyor. Bağ-Kur’da emeklilik şartları biraz daha ağır. Çünkü SSK’dan beş altı bin gün –hatta 3.600- emeklilik için yeterli iken Bağ-Kur’da kadın için 7.200, erkek için 9.000 gün aranıyor. Yani hiç hizmeti olmayan bir erkek borçlanmak istese 9.000 gün için 675.540 TL ödemesi gerekiyor.

Yurtdışında geçen borçlanma süreleri %45 üzerinden hesaplanıp Bağ-Kur’a sayılıyor. Hal böyle olunca yurtdışı borçlanması yapmak pek makul görünmüyor.

Elbette yolların hepsi kapanmış değil. Çünkü sosyal güvenlik hukukumuzda borçlanmaya ilişkin temel hükümler 5510 sayılı Kanunun 41 inci maddesinde sayılıyor. Yani 41 inci maddede sayılan duruma giren kişiler yurtdışında olup olmadıklarına bakılmaksızın SGK borçlanması yapabilirler. Böyle bir durumda yaptıkları borçlanma türüne göre SSK, Bağ-Kur veya Emekli Sandığı hizmeti kazanabilirler. Ayrıca bu borçlanmayı %45 yerine %32 üzerinden ödeme imkanları var.

5510 sayılı Kanunun 41 inci maddesinde;

Kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri,

Er veya erbaş olarak silah altında veya yedek subay, yedek astsubay okulunda geçen süreleri,

personel mevzuatına göre aylıksız izin süreleri,

Doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurt içinde veya yurt dışında geçirdikleri öğrenim süreleri,

avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri,

Sigortalı iken … tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri,

Grev ve lokavtta geçen süreleri ,

Hekimlerin fahri asistanlıkta geçen süreleri,

Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin, istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden ay başına kadar açıkta geçirdikleri süreleri,

kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların, eksik süreleri,

1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanuna göre yurt dışına gönderilenlerin öğrenim süreleri,

için borçlanma imkanı bulunuyor.

Yurtdışı borçlanması yapacak kişilerin öncelikle 5510 sayılı Kanunun 41 inci maddesinde kendilerine uygun olan süreleri borçlanmaları, hem daha az ödemelerini hem de SSK hizmeti kazanmalarını sağlayabilir.

1- Yurtdışı borçlanmasını SSK üzerinden yapmak için sahte sigortalı olan kişilerin hizmetlerinin iptali için herhangi bir zamanaşımı bulunmuyor. Tespit halinde hizmetler siliniyor ve ödenen emekli maaşları faiziyle borç çıkarılıyor.