Bebeklerde sarılık olma riski ne zaman biter

Her yıl Dünya genelinde yaklaşık olarak her 3 bebekten biri, anne sütü sarılığına yakalanıyor ve henüz doğum yapmış annelerin büyük bir kısmı, anne sütü sarılığı nedir, sorusuyla karşı karşıya kalıyor. Anne sütü sarılığı hakkında bilgi arayan ebeveynler için bilimsel makaleleri inceledik ve konuyu özetlemeye çalıştık. Anne sütü sarılığı neden olur, nasıl geçer ve daha fazlası için okumaya devam edin…

Anne Sütü Sarılığı Nedir?

Yenidoğan döneminde çok sık görülen bir durumdur. Halk arasında “süt sarılığı” olarak da biliniyor. Çok basit bir tanımla; anne sütünün içindeki bazı maddelerin fazlalığı ya da anne sütünün eksikliği ile ortaya çıkan bir sarılık türü. Erken süt sarılığı ve geç süt sarılığı şeklinde iki başlık altında inceleniyor. 

Anne Sütü Yenidoğan Bebekleri Nasıl Korur makalesine de bakın!

1. Erken Anne Sütü Sarılığı

Adı üstünde erken dönemde yani bebek doğduktan sonraki ilk haftada ortaya çıkıyor. Bebek doğduktan sonra sarılık olması, genellikle bebeğin az ve yetersiz beslenmesi sonucu ortaya çıkıyor. Çünkü yetersiz beslenen bebeğinin bağırsak hareketlerinin yavaş olması nedeniyle kandaki alyuvarların yıkımı sonucunda ortaya çıkan doğal bir artık olan bilirubin, vücuttan temizlenemiyor ve kana karışıyor. Ardından da bebekte sarılık görülüyor.  

1. Geç Anne Sütü Sarılığı

Doğumdan sonraki ilk haftada başlayıp ikinci haftaya kadar süren bir sarılık türüdür. “Uzamış sarılık” olarak da isimlendirilen bu tür ise erken sarılıktan sebebi nedeniyle farklı. Burada anne sütünün azlığı değil içeriği bebeğin sarılık olmasına neden oluyor. Anne sütünün içinde bulunan bazı maddeler, β-glukunoridaz isimli, bağırsaklarda bulunan ve bilirubinin geri emilimine neden olan bu enzimin hareketini arttırır. Bu nedenle bilirubin dışarı atılamaz ve kana geçerek bebekte sarılığa neden olur. 

Anne Sütü Sarılığı Ne Zaman Geçer / Ne Kadar Sürer?

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi bebeklerde anne sütü sarılığı görülme olasılığı çok yüksek. İyi haber şu ki; erken dönem veya geç dönem anne sütü sarılığı, genellikle 1-2 hafta içinde geçiyor. Ancak bazen ilerleyen ve fark edilmeyen ya da gerekli tedaviyi alamayan bebeklerde hastane koşullarında 12 haftaya kadar süren bir takip süreci yaşanabiliyor. Bu nedenle bebekte sarılık olup olmadığını anlamak, erkenden sağlık uzmanlarına göstermek önemli. Peki, bebeklerde sarılık olduğu nasıl anlaşılır? 

Bebeklerde Sarılık Belirtileri

Bir bebekte anne sütü sarılığı olup olmadığını söylemek için sağlık uzmanlarının test yapması şart. Bu test ile bebekte sarılık var mı, ne evrede ve nedeni ne gibi soruların yanıtları verilebiliyor. Ancak bebekte sarılık belirtilerini görüp onu, erkenden doktora götürmek önemli. 

Bebeğinizde sarılık olduğunu anlamak için bunlara bakın!

• Gözün beyaz kısmında sararma olur.
• Bebeğin yüzünde başlayan ve vücuda yayılan soluk renk, sararmış görünüm gözlenir. 
• Bebeğin fazla uyuması
• Gözlerini açamaması, çok halsiz görünmesi…

Bebeklerde Sarılık Tedavisi Hakkında

Bebekte sarılık olduğunu belirtileri gözlemleyerek fark ettiniz ve hemen doktora gittiniz. Bebekler için sarılık testi yapıldı ve sonuç, pozitif çıktı. Peki, şimdi ne olacak? Yani bebeklerde sarılık tedavisi nasıl oluyor?

Sarılık, kolay tedavi edilebilen bir hastalık türü olarak biliniyor. Hatta bazen hiçbir müdahale olmadan kendi kendine geçiyor. Ancak yine de bebekte sarılık göstergesi bazı belirtiler fark ediyorsanız mutlaka hemen doktora gidin. Çünkü maalesef geç kalındığında sarılık, kalıcı beyin ve karaciğer hasarlarına neden olabilir. 

Bebeklerde sarılık tedavisinde amaç, bilirubin düzeyinin beyne zarar verecek düzeye yükselmesini engellemek ya da yüksek olan düzeyleri hızla düşürmektir.  

Anne Sütü Sarılığı Neden Olur? / Bebeğin Sarılık Olmasını Nasıl Engelleriz?

Henüz bebek bekleyen ve yenidoğan bebeği olan pek çok ebeveyn, bebeğinin sarılık olma olasılığından korkuyor. Bebeğimin sarılık olmasını engellemek için ne yapmalıyım diye merak ediyor. Yenidoğan her üç bebekten birinde sarılık görüldüğünü, genellikle de kendiliğinden geçtiğini ya da kısa süreli izlemle tedavisinin sağlandığını söyleyerek içinizi rahatlatalım. Ancak erkenden fark edilmesi ve doktor izlemi önemli. Sarılığın nedeni ise bilirubinin. 

Anne sütü sarılığı nedenleri konusunda yapılmış çok sayıda araştırma var. Bu çalışanların ana fikri, bilirubin adlı maddenin vücuttan atılmasının sarılığın temel nedeni*olduğu yönünde. Zaten “sarılık” terimi de bilirubinin deri ve mukozalarda birikimi sonucu cildin ve göz bebeklerinin sarı renkte görülmesini ifade ediyor. Sarılığın tıp dilindeki adı ise “hiperbilirubinemi” şeklinde. 

Bebeklerde sarılığı önlemek için en etkili yöntem ise emzirmek. Yani bebeğin sarılık olmaması için ne yapmalı, sorusunun yanıtı içinde emzirmek baskın bir etken. Bebeği sıklıkla emzirmek, çok önemli. Yenidoğan bebekleri günde 10-12 kez emzirmek öneriliyor. 2018 yılında yayınlanmış olan Dr. S. Çoban’a ait Türk Neonatoloji Derneğindeki Yenidoğan Sarılıklarında Yaklaşım – İzlem ve Tedavi Rehberi adlı bilimsel makalede emzirmenin sarılıktan koruyucu etkisi şöyle açıklanmış:

“Hiperbilirubinemi riski ile bebeğin tek başına anne sütü ile beslenmesi arasında güçlü bir ilişki belirtilmiştir. Dolayısıyla yeterli ve başarılı bir emzirme sağlanmalıdır. Mümkün olduğu kadar erken, doğumdan sonraki ilk saat içinde emzirme başlatılmalıdır. Emzirme sıklığının artması anlamlı hiperbilirubinemi gelişme olasılığını azaltır. İlk günlerinde annelere günde en az 8-12 kez emzirmeleri önerilir”

Aynı makalede, yenidoğan bebeğe su ve şeker verilmemesinin de bu konudaki önemi belirtilmiş. 

Sarılık Olunca Bebeği Emzirmemeli miyim?

Bu soruya yukarıdaki paragrafta yanıt verdik ancak tekrar ve farklı noktalara değinerek açıklamak gerek: 

Anne sütü sarılığı, onun yetersizliğinde veya içeriğindeki maddelerin etkisi sonucu ortaya çıkıyor. Anne sütünün eksikliğine bağlı sarılık halinin oluşmamasının tek yolu, bebeği mümkün olduğunca çabuk ve sıklıkla emzirmek. Peki, geç anne sütü sarılığında anne sütünün içindeki maddeler, bebeğin sarılık olmasına neden olurken onu emzirmeye devam etmek mantıklı mı?

Hangi Durumlarda Bebek Emzirilmez başlıklı makaleye de bakın!

Burada bebek sarılık tedavisi görürken de annenin emzirmeye devam etmesi gerekiyor. Ancak bazen tedavinin akışı gereği hekim, belirli bir süre için emzirmeye ara verilmesini isteyebilir. Dolayısıyla bu süreçte annenin emzirmeye devam edip etmemesine sürekli ölçülen bilirubinin seviyesine göre hekim karar vermelidir. Söz konusu süreçte bebeğe verilmeyecek de olsa göğüs pompası ile süt sağımı yapılmalıdır. Çünkü meme kanallarını ve hormonları süt üretimi için uyarmanın tek yolu üretilen sütü almaktır. Manuel göğüs pompası ya da elektrikli göğüs pompası ile bebeğinizi emzirdiniz saatlerde süt sağımı yapmaya devam edin. Süt sağarak daha sonrası için bebeğinizin emebilmesi için kanalları uyarmak yani sürece bir katkı sağlamak, size de iyi gelecektir. 

*Prof. Dr. Asuman ÇOBAN Prof. Dr. Münevver TÜRKMEN Doç. Dr. Tuğba GÜRSOY, Türkiye Neonatoloji Derneği, 2014.

Metin, resim, ses veya diğer formatlar da dahil olmak üzere lansinoh.com.tr web  sitesinde bulunan tüm içerikler yalnızca bilgi amaçlı oluşturulmuştur. İçeriğin profesyonel tıbbi tavsiye, teşhis veya tedavinin yerini alması amaçlanmamıştır. Tıbbi bir durumla ilgili aklınıza gelebilecek her türlü sorunuz için daima doktorunuzun veya diğer nitelikli sağlık uzmanlarının tavsiyelerine başvurun. Web sitesinde okunulan bir makale ile profesyonel tıbbi tavsiyeleri asla göz ardı etmeyin veya aramayı geciktirmeyin. 

Yeni doğan sarılık riski ne zaman biter?

1 aylık bebekte sarılık olur mu?

Bebek sarılık olmaması için kaç saatte bir emzirilmeli?

Anne sütüne bağlı sarılık ne zaman geçer?