Büyük tansiyon yüksek küçük tansiyon düşükse ne yapılmalı

• Küçük tansiyon neden yükselir? Giriş
• Küçük tansiyon neden yükselir ? Yüksek tansiyon çeşitleri
  • • Küçük tansiyon neden yüksek çıkar? Primer yüksek küçük tansiyon
  • Kılcal damarların darlığı 
  • Endokrin problemi
  • Böbrek ile ilgili problemler
  • Uyku apnesi sendromu
  • Aşırı alkol tüketimi
  • Ağızdan alınan doğum kontrol hapları
  • Kortikosteroidler
  • Nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar
• Küçük tansiyon neden yükselir cevabını bulduk. Peki yüksek küçük tansiyonun riskleri nelerdir?
  • Son Sözler

Küçük tansiyon neden yükselir sorusunu cevaplamadan önce büyük ve küçük tansiyonun tanımını yapalım. Tansiyonumuzu ölçtüğümüzde karşımıza biri diğerinden büyük iki sayı çıkar.  

Büyük tansiyon (Sistolik) : Sayıların büyük olanıdır. Kalp attığı anda  meydana gelen kanın damar duvarlarına yaptığı basınçtır. Diğer bir değişle kalp attığında  kan basıncının damarlara uyguladığı kuvvettir.

Küçük tansiyon (Diyastolik) : Tansiyonun ölçümünde tanımlanan sayılarının küçük değerde olanıdır.  Kalbin dinlenme anında kanın damar duvarlarına yaptığı basınçtır. Kan damarlarındaki basınç minumumdadır.

Normal değerlerin yani büyük 120 küçük 80 üzerine çıkarsa yüksek tansiyondan bahsedilir.  Tansiyon ve ideal tansiyon değerleri ile ilgili yazımızı aşağıdaki linkte bulabilirsiniz.

Tansiyon nedir? İdeal tansiyon değerleri

Küçük tansiyon neden yükselir ? Yüksek tansiyon çeşitleri

Yüksek Tansiyon 3 tipe ayrılmıştır.

İzole Diyastolik hipertansiyon (İDH)

Hastanın büyük tansiyonu normal seviyelerdeyken, küçük Kan basıncı 90 mm Hg üzerine çıktığında diyastolik hipertansiyon veya küçük tansiyon yüksekliği teşhisi konur. Bu tansiyon tipinde yüksek küçük tansiyon değerleri ölçülür.

Sistolik hipertansiyon

Bu tipte ise büyük tansiyon çok yükselmişken küçük kan basıncı göreceli düşük kalmıştır. Örnek vermek gerekirse büyük tansiyon 140 mm Hg nin üzerine çıkarken küçük kan basıncı 90 mm Hg ‘nin altında kalmıştır.

Karışık hipertansiyon

Hem büyük hem de küçük yükselmiştir. Sırası ile tansiyon değerleri 140 ve 90 mm Hg ‘nin üzerine çıkmıştır

Bizim ilgilendiğimiz küçük tansiyon neden yükselir sorusunun cevabı İzole Diyastolik hipertansiyonun içinde gizlidir

İzole diyastolik hipertansiyonda küçük tansiyon neden yükselir? Sebepleri

İzole diyastolik hipertansiyon (İDH) genellikle gençlerde görülür. Araştırmalar küçük tansiyonu yüksek olan insanların çoğunda tansiyonun yükselme sebebini bir hastalığa yada sebebe bağlayamışlardır. Yani başka bir hastalığın etkisi yoktur. Bu yüksek küçük kan basıncı çeşidine Primer, birincil yada esential izole diyastolik hipertansiyon denmektedir. Bazen IDH tansiyon tiroid problemi, böbrek hastalığı ve uyku apnesi sendromu sebep olabilir. BU sebeplerden çıkan küçük tansiyona da ikincil izole diyastolik hipertansiyon denir.

• Küçük tansiyon neden yüksek çıkar? Primer yüksek küçük tansiyon

Kılcal damarların darlığı 

Küçük tansiyon iki kalp atışı arasında kalan zamanda damar duvarına kan tarafından yapılan basınçtır. Kalbin kanı pompalamadığı yani dinlendiği andır. Bu dinlenme anında kan vücutta dolaşarak organlara ve dokulara oksijen ve besin götürür.  Tansiyon ölçümlerinde Diyastolik tansiyon yüksek çıkmaya yani 90 mm Hg üzerinde olmaya başladıysa genelde bu yükselişin sebebi kılcal damarlardır. Kılcal damarlar olması gerektiğinden daha dardır. Yani çapı küçüktür. Bu darlık kanın kılcal damarlardan akmasını zorlaştırdığı için iki kalp atışı arasında geçmesi gereken tüm kanı geçiremez. Tansiyon ölçümlerinde bu yüzden küçük kan basıncını yükseltmiş olarak görürüz. Primer hipertansiyonun neyin yol açtığı yani küçük tansiyonunun neden yükseldiği konusu hala çok iyi anlaşılamamıştır. Bilinen sebepleri aşağıda açıklamaya çalıştım.

Kılcal damarların dar olması ender durumlarda olsa bile bazı maddeler Anjiyotensin (angiotensin)  gibi maddelerin miktarına bağlı olabilir. Bu maddeler kan basıncını yükseltir. Bu molekül (Anjiyotensin) damarların daralmasını sağlayan bir protein hormonudur.

Bir diğer sebep ise, damar duvarlarındaki küçük kasların vücut tarafından uygun olmayan şekilde üretilmiş olması. Genetik faktörler bu sebebin olası sebebi olarak görünmektedir.

• Küçük tansiyon neden yüksek çıkar? Sekonder yüksek küçük tansiyon (İkincil izole diyastolik hipertansiyon)

Bu gruptaki hastalarda küçük kan basıncı hipertansiyonu başlatan bir neden söz konusudur. Bu yüzden bu gruba Sekonder(ikincil) hipertansiyon diyoruz.

Endokrin problemi

Aktif olmayan tiroid yada hipotiroidizm izole diyastolik hipertansiyon (İDH) nın ikinci sebeplerinden olabilir. (Hipotiroidizm, tiroid bezinin az hormon salgılaması nedeniyle oluşan bir hastalıktır.)  Birincil hipertansiyonunda olduğu gibi yükselmiş küçük tansiyon kılcal damarların aşırı şekilde daralmış olmasından kaynaklanır. hipotiroidizm eğer kişi kilo aldıysa , halsiz ve soğuk havaya toleransı düştüyse bu sebep suçlanabilir. Fakat kan testeri ile sebep kesinleştirilmelidir. Endokrin hastalıkları yüksek seviyede aldosterone, paratiroyid hormonu ya da kortizon üreterek IDH a sebep olur.

Böbrek ile ilgili problemler

Birçok hastalık böbreklere zarar verebilir. Bu hasar böbreklerin kandaki sıvıyı azaltmasını yavaşlatabilir ya da Anjiyotensin’in üretiminin artmasına sebep olabilir.

Diğer bir problemde Renovasküler hipertansiyon yani böbreklere giden ana damarların daralması yüzünden Diyastolik (İDH) yine artar.

Kılcal damarların (arteriolar) aşırı derecede daralması ve böbrekler tarafından sıvı atılımının azalması da IDH’ye neden olabilir.

Uyku apnesi sendromu

Uyku apnesi  uyku sırasında solunumda ara sıra meydana gelen duraklamalar olarak tanımlanır.

Uyku apnesi sendromuna  sahip olan insanlarda sıklıkla  kalp atım hızı artar. Kalp atımları arasındaki süre kısaldığı için, kılcal kan damarlarının içindeki kan miktarı artar ve Küçük kan basıncı artmış olur. Gündüz aşırı  uyku hali hissediyorsanız uyku apnesi sendromunu olabilir, ancak bu bozukluğu teşhis etmek için bir uzman doktora gidilmesi gerekmektedir.

Aşırı alkol tüketimi

Kronik aşırı alkol tüketimi de IDH’ ye yol açabilir. Alkol tüketimine bağlı özellikle karaciğer hasarı meydana geldiğinde küçük tansiyon yükselebilir, çünkü anjiyotensin genellikle karaciğerde parçalanarak azaltılır. Anjiyotensin, kan damarlarının daralmasına neden olan bir protein hormonudur. Vücutta kan basıncını ve sıvı dengesini korumaya yardımcı olur. Bu molekül kılcal damarların daralmasına sebep olarak küçük tansiyonun artmasına yol açar

Ağızdan alınan doğum kontrol hapları

Oral kontraseptifler olarak bilinen ağızdan alınan ilaçlar yüksek tansiyona sebep olabilir.

Kortikosteroidler

Kortikosteroidler (kortizon, prednizon, deksametazon v.b.) vücutta böbrek üstü bezlerinden salgılanan bir hormon olan kortizole benzer steroid yapıda ilaçlardır. Kortizon en bilinen bu sınıfa giren ilaçlardandır. Bu tip ilaç kullanmak küçük tansiyon neden artar sorusunun cevaplarından biri olabilir.

Nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar

Iboprofen gibi ağrı, ateş ve inflamasyonu (iltihabı) azaltıcı ilaçlar küçük kan basıncı yükselmesinde etkili olabilir.

Küçük tansiyon neden yükselir cevabını bulduk. Peki yüksek küçük tansiyonun riskleri nelerdir?

IDH için risk faktörleri tanımlanmıştır. Bunlar doğrudan bir sebep değildir ama küçük tansiyonun yükselmesin (İDH) olasılığını arttırır.  Araştırmalar 40 yaş altı kilolu veya obez erkeklerin bu hastalığa yakalandığını ortaya koymuştur. Diğer risk faktörleri hareketsiz yaşam, sigara içmek yüksek kolesterol seviyesi olarak belirtilmektedir. Ayrıca yüksek miktarda kahve ve çay tüketimi de tetikleyebilmektedir.

Eğer yüksek küçük tansiyona sahipseniz güzel haber bu size şimdilik bir hasar vermez. Bunu öncü bir belirti olarak düşünmelisiniz. Bu yüzden yüksek küçük tansiyon İDH kesinlikle göz ardı edilmemelidir.  Araştırmalar yüksek tipteki tansiyona sahip İDH hastalarında zamanla büyük tansiyonun yükseldiğini gösteriyor. Hastaların %83 ü 10 yıl içinde karışık hipertansiyon oluştu. Yani hem büyük hem de düşük tansiyon hiper seviyesine yükseldi. Ayrıca küçük kan basıncının yükselmesi  ileride kardiyovasküler hastalıkların (kalp hastalıkları) olasılığını ciddi bir biçimde arttırıyor. İDH’ lı yetişkinlerin normal tansiyonlu insanlara göre kalp krizi felç veya kalp ile ilgili ölüm dahil olmak üzere kardiyovasküler hastalıkların oluşma riskini iki katına çıkarmaktadır. Bu yüzden dünyada hükümetler ve sağlık kuruluşları küçük kan basıncının 90 mm Hg üzerine çıkması durumunda büyük tansiyonun yükselmesini beklemeden tansiyon tedavisi için gerekenlerin yapılmasını önermektedirler.

Son Sözler

Küçük tansiyonu yüksek kişilerin kan basıncını düşürmeye dönük ilaç tedavisinden bağımsız yapacakları şeyler vardır. Kilo verme, yeme alışkanlıklarını ve yaşam tarzını değiştirme, egzersiz bunların başında gelir. Ayrıca kan testleri yapılarak kan şekeri ve kolestrolün kontrol altında tutulması yüksek tansiyonun gelişimini kontrol altında tutacak uygulamalardır.

Uyarılar: IDH genellikle belirtilere neden olmaz. Baş ağrısı, burun kanaması ve diğer semptomlar bazen yüksek tansiyona bağlanır ancak normal tansiyona sahip olan kişilerde de bu gibi şikayetler olabilir. Göğüs ağrısı nefes darlığı veya sersemlik hissi gelişirse veya ani bir zayıflık konuşmada bozulma veya bilinç seviyesinde azalması durumunda derhal tıbbi yardım alınması gerekir. Bu belirtiler kalp krizi veya inme gibi yaşamı tehdit eden bir IDH’ na bağlı olarak hastalığın varlığını gösterebilir.

Büyük tansiyon normal küçük tansiyon düşükse ne yapılmalı?

Büyük tansiyonun yüksek olması ne anlama gelir?

Büyük ve küçük tansiyon arasındaki fark ne kadar olmalı?

Küçük tansiyon düşmesine ne iyi gelir?