Kadınların, hayatlarının her döneminde (anne karnından menapoz sonrası döneme kadar) karşılaşabilecekleri bir sorundur yumurtalık kistleri. Bu kistler genelde bulgu vermezler ve tedavi gereksimi dahi olmadan kendiliğinden geçerler. Genelde masum olmalarına rağmen, hepsi böyle değildir... Show
OVER KİSTLERİ NEDEN OLUŞUR?En sık neden hormonal düzensizliklerdir. Normalde her adet döneminde overler içinde yumurta taşıyan ve boyutları 2- 2.5 cm ye kadar ulaşabilen folikül adını verdiğimiz bir kist oluşur. Sonra bunun çatlaması ile yumurta açığa çıkar. Kadın gebe kalmaz ise bu dönemden 14 gün sonra adet başlar. Hormonal düzensizliklerde, bu kistler çatlamaz, ya sabit kalır yada büyümeye devam eder. Sonuçta karşımıza folikül kistleri çıkar. OVER KİSTLERİ KİMLERDE GÖRÜLÜR?Over kistleri özellikle adet gören kadınlarda görülür. Adet dönemi başlamayan genç kızlarda veya menopozdaki kadınlarda nadir görülür. OVER KİSTLERİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Kistler çok farklı türde olabileceğinden, yarattığı şikayetler kistin türüne bağlıdır. Karşımıza en fazla folikül kistleri çıkar. Genelde belirti vermezler. Patlaması yada kanalı etrafında dönmesi ve akut batın tablosu yaratması çok nadirdir. Genelde kendiliğinden kaybolur ve tedavi gerektirmez. 8cm’e kadar takip edilir, büyümesi ve komplikasyon gelişmesi halinde, yumurtalığa zarar vermeden sadece kisti çıkarmak için cerrahi müdahale yapılır. OVER KİSTLERİ NASIL TEŞHİS EDİLİR?Rutin ultrasonografi sırasında tanı konur. Tabiatı hakkında karar vermek için zaman zaman Tomogrofi, MR, tümör markalarına ihtiyaç duyulabilir. KİSTLER KÖTÜ HUYLU MUDUR? ÇOCUK SAHİBİ OLMAMA NEDEN OLABİLİR Mİ?Çoğu over kistleri iyi huyludur. Genellikle 20-44 yaşları arasında görülür. Tek taraflı, hareketli, düzgün yüzeyli olan kitleler iyi huylu iken, iki taraflı, katı, yapışık, düzensiz yüzeyi ve hızlı büyüme eğiliminde olan kitleler ise büyük olasılıkla kötü huyludur. Özellikle muayene ve ultrasonda elde edilen bulgular, ayrıca bazı kan tahlilleri ayırıcı tanıda bize yardımcı olur. Eğer oluşum sebepleri hormonal düzensizlik ise infertilite görülebilir. Over Kisti gebelik öncesi oluşabileceği gibi gebelikte de over kisti oluşabilir. İlk gebelik aylarında gebeliğin devamı için gerekli hormonları salgılayan ve boyutları bazen 10 cm ye ulaşabilen bir kist oluşur. Ancak gebelik ilerledikçe genelde, küçülür yada kaybolur. Kistlerin tekrarlama ihtimalleri her zaman vardır, düzenli kontrol esastır. OVER KİSTLERİNİN TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?Over kistin tedavisi cinsine göre değişir. Sık gözlenen basit kistler için genelde takip tercih edilir. Bu esnada doğum kontrol hapları kullanarak kistleri küçültmek mümkündür. Ancak 8-10 cm iyi geçen yada daha küçük olduğu halde 3-4 aylık takipte sürekli büyüyen, ultrason ve kan testlerinde kötü huylu olma ihtimali olan kistlerin ameliyatla alınması gerekir. Menopozdan sonra rastlanan kistler daha önemlidir. Bunların kötü huylu olma ihtimali yüksektir. 5 cm altındaki kistlerin, cerrahi yapılmadan takip edilirler. Over kistleri ( Yumurtalık kistleri ) Tedavisi Ankara 2021Amerika Birleşik Devletleri’nde, her yıl yaklaşık 300.000 kadın adneksiyal kitle nedeni ile hospitalize edilmektedir. Bu nedenle, her jinekolog adneksiyal kitleler ve bu kitlelere yaklaşım konusunda yeterli bilgi ve deneyime sahip olmalıdır. Yirmi yaş altındaki hastalarda görülen overyan kitlelerin %64’ü nonneoplastiktir. Bu kitlelerin de büyük bir kısmı fonksiyonel ya da fizyolojik kitleler olup, izlem sırasında kendiliğinden düzelir. Öte yandan, yaşla korele olarak, epitelyal over kanseri insidansı ilerleyen dekatlarda giderek artar. Overin benign hastalıkları sıklıkla solid ya da kistik yapıda olabilirler. Akut bulgulara yol açabildikleri gibi, çoğunlukla da asemptomatik seyir gösterip, rutin değerlendirmeler sırasında da saptanabilirler. Klinik seyir ve gelişim patofizyolojisine bağlı olarak üç ana grupta incelenebilir: 1. Fonksiyonel ya da fizyolojik over kistleri Over kistleri ( Yumurtalık kistleri ) Bulguları,Fonksiyonel Over KistleriOvulasyona bağlı olarak gelişen kistlerdir. Bu nedenle de fonksiyonel over kistleri olarak isimlendirilirler ve sadece üreme çağında görülürler. Kadınlarda en sık görülen kistler fonksiyonel over kistleridir. Aynı zamanda da en sık görülen nonneoplastik adneksiyal kitlelerdir. Hepsi benign olup, genellikle semptom vermezler ve cerrahiye de gerek duyulmaz. Bu kistler genellikle overin normal fizyolojik uyaranlara artmış sensitivitesi sonucu gelişir. Çoğunlukla kendiliğinden gerilese de, bazen uzun süre persiste edip, cerrahi gerektirebilir. Erken folliküler dönemde yapılan kontrol USG’lerde kistlerde görülen gerileme; fonksiyonel kistlerin ayrımında oldukça önemli bir bulgudur. Doğum kontrol haplarının fonksiyonel kistlerin gelişmesini önlemede rolü vardır. Yüksek dozlu eski preparatlar, düşük dozlara göre daha fazla koruyucudur. Koruyucu etkide mono ya da multifazik olmasının önemi yoktur. Ancak, ne var ki, oluşmuş kistlerin tedavisinde oral kontraseptiflerin gösterilmiş bir etkileri yoktur. Bu konuda yapılmış pek çok randomize prospektif çalışmada, oral kontraseptiflerin koruyucu rolü olduğu ancak gelişmiş olan kistlerin rezolüsyonunu hızlandırıcı bir etkisinin olmadığı görülmüştür. Folliküler Kistler (Basit Kistler)Ovulasyonun oluşmadığı durumlarda, granuloza hücreleri ile çevrili foliküllerin, sekresyonlarına devam ederek kistik yapı haline gelmesidir. Kistik foliküller, 3 cm den daha büyük olunca foliküler kist olarak isimlendirilirler. Bazen çok büyük çaplara ulaşabilse de >8 cm olması çok nadirdir. Çoğunlukla 12 gün ile 12 hafta arasında küçülebilirler. Ancak nadiren daha uzun sebat ettikleri de görülebilir. Korpus Luteum KistleriFollikül kistlerinde, ovulasyon oluşmasını takiben içlerine kanama olur, çapları daha da artar. Çevreleyen teka ve lutein hücrelerinde meydana gelen değişiklikler sonucu korpus luteum kistleri ortaya çıkar. Bu kistler tipik olarak içerdikleri yağ birikimine bağlı olarak sarı renktedir. Aynı zamanda hormonal değişikliklerle beraber adet gecikmesi olacağından ektopik gebelikle de karıştırılabilirler; ancak bhCG testi ile kolaylıkla ayırdedilebilirler. Adet gecikmesi, adneksiyal kitle (persiste korpus luteum) ve ağrı triadına Halban sendromu denir Hemorajik KistlerKorpus luteum kistlerinin etrafındaki stromal damarlardan, kist içerisine gelişen kanama sonucu gelişir. Sıklıkla luteal fazda olur. Klinik olarak USG’de endometrioma ya da korpus luteum ile karışabilir. Sıklıkla kanama diyatezi olan hastalarda görülür. Ruptüre olarak hemoperitoneuma sebeb olabilirler. Esas tedavisi altta yatan patolojiye göre değişir. Nadiren cerrahi tedavi gerektirebilir. Kanama diyatezi olan hastalarda tekrarının önlenmesi için oral kontraseptifler kullanılabilir. Teka Lutein KistleriEn nadir görülen fonksiyonel over kistleridir.
HCG’nin yükseldiği durumlarda görülürler: HCG, luteinize edici (LH) hormona benzer etki gösterir ve mikroskopik olarak over stromasında normalden daha fazla bir luteinizasyona neden olur. Gebelik LuteomasıGebelik sırasında görülebilen, nadir ve neoplastik olmayan bir kisttir. Gebelik sonrası kendiliğinden düzelir. Gelişim patofizyolojisi henüz netleşmemiştir, fakat muhtemelen hCG bağımlı bir hiperplastik reaksiyonun sonucudur. Gebelik sırasında yüksek androjen üretimi yaparak, maternofetal maskulinizasyon yapabilir. Yapılan bir literatür derlemesinde %30 oranında maternal virilizasyon, %65 oranında da fetal virilizasyon yapabileceği saptanmıştır. Torsiyon şüphesi olan, ciddi ağrıya neden olan veya malignite şüphesi olanlar ile takip süresince sebat eden, solid alanlar içeren, septalı, papiller yapılar içeren, beraberinde asit olan, bilateraliteye sahip ve 10 cm üzerindeki kitleler cerrahi olarak değerlendirilmelidirler. Bunun dışında tüm fonksiyonel kistlerde ekspektan tedavi tercih edilmelidir. Benign Over TümörleriFonksiyonel over kistlerinden en önemli farkları, kendiliğinden gerilememeleridir. Bazı vakalarda benign neoplaziler içerisinde eşlik eden intraepitelyal veya invazif kanser odakları bildirilmişse de; bu benign lezyonların malign histolojilerin öncüsü olup olmadığı belli değildir. Bu grup hastalıklar iki ana grupta incelenebilir: a. Kistik neoplaziler Over kistlerinin tedavisi Prof Dr Polat Dursun tarafından Laparoskopik olarak başarı ile tedavi edilmektedir. Kolposkopi Ankara b. Solid neoplaziler c. Paraovaryan kistler Paraovaryen Over kistlerinin tedavisi Prof Dr Polat Dursun tarafından Laparoskopik olarak başarı ile tedavi edilmektedir. Diğerleri a. Endometrioma EndometriozisPelvik endometriozisli hastaların %8-12’inde görülebilirler. Ultrasonografide kendine has uniloküle (bazen multiloküle) ve internal düşük ekojenitesi ile kolayca ayırt edilebilir. Tanıda Ca125 seviyelerindeki orta miktar yükseklik yardımcı olabilir ve tedavide laparoskopi tercih edilir. Küçük endometriomalar (8 cm olanlarda, anormal karyotipi olan premenarşial kitlelerde, takip sırasında gerilemeyen ya da büyümeye devam eden kitlelerde cerrahi endikedir. Endometrioma endometriozis kistlerinin tedavisi Ankarada Prof Dr Polat Dursun tarafından Laparoskopik olarak başarı ile tedavi edilmektedir. Laparoskopik myomektomi, laparoskopik kistektomi, laparoskopik dermoid kistektomi, laparoskopik endometriozis ameliyatları ve laparoskopik histerektomi ve her tür laparoskopik kist ameliyatı Prof Dr Polat Dursun tarafından yıllardır Ankara’da başarılı olarak uygulanmaktadır ve Prof Dr Polat Dursun son 5 yıl içinde bine yakın hastayı laparoskopik olarak başarılı bir şekilde ameliyat etmiştir. Laparoskopik ameliyatlarda overlerin korunması çok önemlidir ve bu tür ameliyatların başarısı kistin çıkartılması kdar geride kalan over rezervininde iyi korunması ile yakından ilişkilidir. Dermoid Kist (Teratom, Matür Kistik Teratom )Üreme çağlarındaki kadınlarda görülen, dermoid kistin büyüklükleri 2-3 cm’den çok büyük 20-30 cm’ye kadar değişebilir ve genel olarak iyi huylu (benign) kistlerdir. Bu kistler içerisinde saç, kıl, diş, tırnak, kemik, sinir gibi dokular bulundurmaları ile ilginç bir görüntü oluştururlar, içerisinde ayrıca yoğun yağlı sarı yağlı bir sıvı doludur. Nadiren içerisinde tiroid dokusu da bulundurabilir ve bu da aşırı troid hormonu üretimine neden olabilir ki bu tümöre “struma ovarii” denir. Dermoid kistlerin içinden nadiren malign yani kötü huylu tümörler gelişebilir bunun olma ihtimali 1/1000 dir ve maalesef önceden öngörülme ihtimali yoktur daha çok skuamöz hücreli tümör gelişebilir. Dermoid kistlerin tedavisinde laparoskopi deneyimli ellerde başarı ile uygulanabilir. Tekrarlama riski düşüktür . Dermoid kist ameliyatları Ankarada Prof Dr Polat Dursun tarafından başarı ile yapılmaktadır. Adölesan Dönem Üreme Çağı Üreme çağında saptanan pelvik kitle eğer 6-8 cm’den küçükse, kistik, unilateral ve mobilse büyük bir olasılıkla fonksiyonel kisttir. Eğer hastada mevcut kistte tüm bu kriterler varsa hasta 4-8 hafta sonra tekrar muayene edilip kistin persiste edip etmediği izlenmelidir. Eğer kitle persiste ediyor veya büyüyorsa eksploratuar laparatomi yapılmalıdır. >8 cm üzerinde, bilateral, immobil kitlelerde cerrahi endikedir. Özellikle Ca125 yüksekliği ve asit varsa gerekli tedavinin yapılabileceği bir jinekolojik onkoloji kliniğine refere edilmelidir. Laparoskopik myomektomi, laparoskopik kistektomi, laparoskopik endometriozis ameliyatları ve laparoskopik histerektomi ve her tür laparoskopik kist ameliyatı Prof Dr Polat Dursun tarafından yıllardır Ankara’da başarılı olarak uygulanmaktadır ve Prof Dr Polat Dursun son 5 yıl içinde bine yakın hastayı laparoskopik olarak başarılı bir şekilde ameliyat etmiştir. Postmenopozal Dönem Premenopozal over çapları 3.5×2 cm iken, postmenopozal dönemde çaplar 1.5×0.75 cm kadardır. Eskiden postmenopozal palpable overler anormal kabul edilip acil olarak değerlendirilmesi önerilmekteydi. Ancak, günümüzde palpable overlerin daha çok hasta muayenesi ve vücut şekline bağlı olabileceği, postmenopozal palpable overlerin anormal olsa da, çoğunun altından kanser çıkmadığı bilinmektedir. Asemptomatik, <5cm, uniloküler, ince duvarlı, normal Ca125 değerleri olan hastalar, cerrahi gerektirmeden güvenle takip edilebilir. Laparoskopi mi Laparatomi mi? Adneksiyal kitlelerde, malignite şüphesi olan hiç bir kitleye USG ya da CT eşliğinde aspirasyon uygulanılmaz. Kanser şüphesi yüksek olan kitlelerde en azından tanısal amaçlı laparoskopik cerrahi yapılması da tartışmalıdır. Laparoskopinin nihayi ameliyatı geciktirmesi, tümör yayılımının arttırması, trokar metastazı gibi bazı riskleri mevcuttur. Günümüzde, gerekli tecrübeye sahip cerrahi ve patolojik ekipin varlığında ve gerekirse de derhal laparotomi ve uygun tedaviye geçiş imkanı olan merkezlerde en azından tanısal amaçlı olarak laparoskopi ile başlamanın hasta üzerinde belirgin bir olumsuzluk yaratmayacağı düşünülmektedir. Endometrioma Endometriozis ameliyat videosu Kanser tedavisi nedeniyle Işın tedavisi (radyoterapi ) görecek hastada yumurtalıkların korunması ameliyatı kapalı (laparoskopik ) yumurtalık kisti ameliyatı
Frozen Laparoskopik ameliyatlarda overlerin korunması çok önemlidir ve bu tür ameliyatların başarısı kistin çıkartılması kdar geride kalan over rezervininde iyi korunması ile yakından ilişkilidir. Laparoskopik myomektomi, laparoskopik kistektomi, laparoskopik dermoid kist ameliyatı, laparoskopik endometriozis ameliyatları ve laparoskopik histerektomi ve her tür laparoskopik kist ameliyatı Prof Dr Polat Dursun tarafından yıllardır Ankara’da başarılı olarak uygulanmaktadır ve Prof Dr Polat Dursun son 5 yıl içinde bine yakın hastayı laparoskopik olarak başarılı bir şekilde ameliyat etmiştir. Endometrioma endometriozis kistlerinin tedavisi Prof Dr Polat Dursun tarafından Laparoskopik olarak başarı ile tedavi edilmektedir. KAYNAKLAR Tablo 1.—Değişik yaş gruplarında sıklık derecesine göre pelvik kitleler
Tablo 2.—Benign ve malign ovarian tümörlerde pelvik muayene bulguları Klinik Bulgu Benign Malign Unilateral +++ + Bilateral + +++ Kistik +++ + Solid + +++ Mobil +++ ++ Fikse + +++ Irregüler + +++ Düz +++ + Asit + +++ Cul-de-sac’da nodüller – +++ Hızlı büyüme – +++ Tablo 3.—Transvajinal USG ile overin morfolojik değerlendirilmesi
Over boyutları ne kadar olmalı?Her kadında yumurtlama gerçekleştikten sonra yumurtalıkta korpus luteum denen yapı meydana gelir ve eğer gebelik oluşmazsa bu yapı kendiliğinden kaybolur. Nadir de olsa bu yapı kaybolmayabilir ve içi sıvı dolu bir kist haline dönüşebilir. Genel olarak 4-5 cm boyutundadır ve zamanla yok olur.
Over kist kaç mm tehlikelidir?İyi huylu kistler ise 8-10 cm uzunluğuna ulaşmamaları durumunda herhangi bir risk teşkil etmez ve basit şekilde tedavi edilir. Kistin yumurtaları baskılaması ya da döndürmesi gibi durumlar söz konusu oluyorsa, 4-5 cm'lik lezyonlar da tehlikeli olarak değerlendirilir.
Sol yumurtalık kisti kaç cm olunca alınır?Basit kistler genelde takip edilir ve küçülmeleri için doğum kontrol hapları kullanılır. İltihabi kistlerde antibiyotik tedavisi uygulanır. 8-10 cm'yi geçen ya da sürekli büyüyen, ultrason ve kan testlerinde kötü huylu olma ihtimali yüksek kistler ise ameliyat ile alınır.
Over kist tehlikeli midir?İyi huylu bir tümör olmasına rağmen, her zaman bir tehlike vardır. Kist kısırlığa neden olabilir ve yumurtalık kistinin yırtılması karın boşluğunda kanamaya neden olur. Komplikasyonlar arasında: kistin burulması, süpürasyon varsa; Tüm bu komplikasyonlar acil ameliyat gerektirir.
|