Rota virüsü aşısı etkisi ne kadar sürer

Rota virüsü özellikle 2 yaş altındaki çocuklarda bağırsak iltihabına yol açan bir virüstür.  Tüm dünyada 5 yaş altındaki çocuklar en az bir kez hastalığa yakalanmaktadır. Hastalık şiddetli ateş, ishal ve kusma ile kendini gösterir. Hastalığın bulaşma yolu oral - fekal (ağız - dışkı) yoludur. Hastalık özellikle kış ve ilkbaharda salgınlar yapar. Ancak diğer mevsimlerde de görülebilir. Çok şiddetli sıvı kaybı yaparak küçük çocukların ölümüne yol açabilir. Hastalığın kuluçka süresi 2 gün, iyileşme süresi ise yaklaşık 1 haftadır. Hastalığın belirli  bir ilacı yoktur. Hastalıktan korunmak için aşı geliştirilmiştir. Rota virüs ishali geçirenler tekrar hastalığa yakalanabilir. 

Rota virüsü insandan insana bulaşır. Özellikle 5 yaş altı çocuklar risk altındadır. Yetişkinlerde genellikle görülmez. Hasta insanların kusmuk ve  dışkıları yoluyla virüs bulaşır. Hasta çocukla temas, oyuncaklar ve eşyalar hatta öksürüğü yoluyla bulaş görülmektedir. Bu nedenle kreşlerde hastalık daha yaygın görünmektedir. 

• İçindekiler
• Rota virüs belirtileri nelerdir?
• Rota virüs nasıl teşhis edilir?
• Rota virüs tedavisi nasıl yapılır?
• Rota virüs ishalinden nasıl korunulur?
• Rota virüs ishali diğer ishallerden nasıl ayırt edilir?

Rota virüs belirtileri nelerdir?

Hastalık yaklaşık 2-3 günlük kuluçka periyodundan sonra kusma ve ateş ile başlar. Bol sulu ishal gelişir. Virüs dışkıda hastalık başlamadan birkaç gün önce ve hastalık geçtikten bir kaç gün sonra bulunabilir. Karın krampları nedeni ile bebekler çok huzursuzdur. Kusma ve ishale bağlı hızla sıvı eksikliği gelişir. Sıvı eksikliği olan bebeklerde gözlerde çökme, aşırı huzursuzluk, göz yaşının azalması, az idrara çıkma, derinin pörsümesi, bıngıldağın çökmesi, bitkinlik ve hızlı nefes alıp verme gözlenir. Hastalığın ciddiyetini sıvı kaybı belirler. Hastalık 3-9 gün arasında sürer. 

Rota virüs nasıl teşhis edilir?

Rota virüs dışkıdan yapılan bir tetkikle teşhis edilir. Hastalığın tipik klinik bulgularına göre hekimler tanı koyabilir. 

Rota virüs tedavisi nasıl yapılır?

Rota virüsün belli bir ilacı yoktur. Rota virüs ishalinde antibiyotik vermek gereksizdir. İshal kesiciler sakıncalıdır. İshalin süresini uzatırlar. Hastalığın tedavisinde ana prensip kusmayı kesmek ve kaybedilen sıvıyı yerine koymaktır. Ateş için ateş düşürücüler kullanılır. Sıvı kaybı hafifse ve bebek alabiliyorsa ağızdan tuzlu şekerli sıvılar verilir. Yoğurtlu ve pirinçli çorbalar, patates ve muz verilebilir. İnek sütü azaltılır. Yağlı yiyecekler verilmez. Yoğun meyve sularından kaçınmak gereklidir. Ek besin alamayan bebekler emzirmeye devam edilir veya ishal mamaları kullanılır. Kusması çok şiddetli ve sıvı kaybı fazla olan bebekler hastaneye yatırılır. Damar yoluyla sıvı verilir. Azar azar ve sık sık beslenir. Rota virüs ishalinde klinik tabloyu sıvı kaybı belirler. Ağır sıvı kaybı durumunda böbrek yetmezliği gelişebilir hatta bebek kaybedilebilir. Bu nedenle bebeklerde ateş, kusma ve ishal geliştiğinde anne - babalar hemen doktora başvurmalı, hastalık kendiliğinden geçer diye beklememelidir. 

Rota virüs ishalinden nasıl korunulur?

Rota virüse karşı rota aşısı geliştirilmiştir. Ancak aşı % 100 koruyucu değildir. Aşılı çocuklarda hastalık geçirebilir. Aşı bebeklik döneminde 2. aydan itibaren ağızdan uygulanır. Aşılamanın 6. aydan önce yapılması gereklidir. Ülkemizde 2 ve 3 doz uygulanabilen 2 tip rota virüs aşısı  bulunmaktadır. Aşı diğer aşılarla birlikte uygulanabilir. Bebek aşıdan sonra kusarsa aşının tekrarına gerek yoktur. 

Rota virüs ishali salgınlar yaptığında hasta çocuklar ile sağlamlar temas etmemeli, hasta çocuklar kreşe gönderilmemeli, eller sık sık yıkanmalıdır. Kreşteki oyuncaklar sık sık temizlenmelidir. Bebeğin altı değiştirildikten sonra eller hemen yıkanmalıdır. 

Rota virüs ishali diğer ishallerden nasıl ayırt edilir?

Rota virüs ishali adeno virüs ishali ile çok karışır. Ayırıcı tanı dışkı tahlili ile yapılır. Rota virüs ishalinde dışkıda kan bulunmaz. Dışkı analizinde rota virüs antijeninin pozitif olması kesin tanı koydurucudur. 

Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyoloji

22.6.2020

774357

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.

Uzm. Dr. Erdem Uzunoğlu

Son Güncelleme: 6 Ekim 2020

Rotavirüsler çocuklarda en sık ishal ve kusma yapan, son derece kolay bulaşan, (su, salgılar, temas ve hatta havayla bile bulaşır) virüslerdir.

Dünya çapında rota virüslerin her yıl 111 milyonun üzerinde gastroenterit (mide-bağırsak enfeksiyonu) vakasından ve yaklaşık 600.000 ölüm vakasından sorumlu olduğu tahmin edilmektedir. Bu ölüm vakalarının %82’sinin gelişmekte olan ülkelerde olduğu hesaplanmıştır ve bu da her gün yaklaşık 1205 çocukluk çağı ölüm vakasına eşdeğerdir. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde rota virüs hastalığı sıklığının benzer düzeyde olması, bu hastalığın sadece su kalitesi, sağlık önlemleri yada hijyen koşullarını iyileştirmeyle kontrol altına alınamayacağını düşündürmektedir. Şiddetli rota virüs gastroenteritinin güncel tedavisi sıvı-elektrolit kaybının önlenmesidir. Bu tedavi şiddetli ve ölümcül enfeksiyon sayısının azaltılmasına yardımcı olmakla birlikte, özellikle gelişmekte olan ülkelerde, ölüm oranları kabul edilemez düzeyde yüksek kalmaktadır. Bu bulgular, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde yüksek hastalık düzeyi ve ilişkili maliyetle birlikte, rota virüs nedenli hastalığı önlemek için yeni, daha etkili halk sağlığı stratejilerine kuvvetle gereksinim duyulduğunu vurgulamaktadır. Aşılamanın, şiddetli rota virüs hastalığı sıklığı üzerinde önemli derecede etkisi olabilecek tek kontrol yöntemi olduğu bilinmektedir.

Bu virüse karşı geliştirilen aşı 2000’li yılların ortalarında rutin uygulamaya girdi. 1990’lı yıllarda aşının ilk geliştirilmesi sırasında rotavirüs enfeksiyonunun kendisi gibi aşının da yan etkisi olarak invaginasyonlar (bağırsak düğümlenmeleri) görülmüştü. Ancak bu durum daha çok 8 aydan büyük çocuklarda aşı denemelerinde ortaya çıktı. Daha sonra denemelerle aşının en etkili olduğu ve en az yan etkinin olduğu yaşın 6 ay altındaki bebekler olduğu saptandı. (İnternette hala aşının deneme dönemindeki yan etkilerine dair eski bilgilere ulaşılabilmekte bu da bilgi kirliliğine neden olarak ciddi kafa karışıklığına neden olmaktadır) Güney Amerika ülkelerinden Brezilya, Arjantin gibi gelişmekte olan ülkelerde rotavirüs aşısı rutin aşı programına girmiş ve hastalığa bağlı hastaneye yatışlar ve ölümler ciddi oranda azalmıştır.

Aşı, 6 aydan küçük bebeklere en az 4, en fazla 8 hafta ara ile 2 dozda uygulanabiliyor. Rotarix marka aşıda bebek 6 aylık olmadan aşılamanın bitirilmiş olması gerekiyor. (Yani bebek 5 aylıkken ilk doz yapılması halinde 6 aylıkken 2. doz yapılamıyor; dolayısıyla o zaman ilk doz da yapılmamalı). Bu zamanlama Rotateq marka aşı için daha farklı: Bu markada en geç aşılama 8 ay olabiliyor. İki doz rotavirüs aşısı arasındaki zaman en az 1 ay an fazla 3 ay olmalıdır.

İdeal aşılama 2. ay ile 3. ayda başlamalı

Rotavirüs aşı uygulaması

Uygulama ise ağız yolu iledir; enjeksiyon şeklinde değildir. Aşıdan sonra hemen beslenme mümkündür; diğer aşılarla birlikte yapılabilir, geçimsizliği yoktur. Aşıyı bebek kusarsa tekrarlanmasına gerek yoktur, içeride kalan 1-2 damla bile koruyuculuğu sağlamaya yeterlidir.

Rotavirüs aşısının yan etkileri

Aşının ağır yan etkisi yoktur. 6 ayın altındaki bebeklerde yapılan rotavirüs aşısına bağlı bağırsak düğümlenmesi sıklığı hastalığa bağlı bağırsak düğümlenmesi sıklığından bile daha azdır. Güvenilirliği yaklaşık %100. Koruyuculuk da %100 civarı.

Ülkemizde iki firmanın rotavirüs aşısı var

Bir üretici firma Glaxo-SmithKline; ürettiği aşının piyasa adı Rotarix®. Doz: 2 ve 4. ayda veya 3 ve 5. ayda: Dikkat: (bu marka aşının ilk dozu en geç 16 hafta (yani 4 aylık) olunduğunda yapılabilir, 16. haftadan, yani 4 aydan sonraya kalınmamalıdır; 4 aylıkken uygulanırsa ikinci doz 5 veya 6. ayın başında yapılabilir ancak daha geç tarihe bırakılamaz)

Bir başka marka da gene Amerikan markası olan Merck Sharp Dohme'un ürettiği Rotateq®. Bu aşıda ise dozlar 2-4-6. aylarda veya 3-5-7. aylarda olabiliyor.

Dikkat!

Aşıya Öyle Bir Zamanda Başlanmalı Ki En Son Dozu En Geç Bebek 32 Haftalık Olduğunda Yapılsın; Daha Geç Kalındıysa Aşıya Hiç Başlanmamalıdır.

Bu yazıyı paylaş

Yazar

Uzm. Dr. Erdem Uzunoğlu

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı

1992 senesinde temel tıp eğitimimi İstanbul Tıp Fakültesi’nde (Çapa) tamamladıktan sonra Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı’nı kazanarak 1997’de ihtisasımı tamamladım. 1997-1999 yılları arasında İstanbul Harp Akademileri’ndeki askerlik vazifemi tamamladığımdan beri Pediatri Uzmanı olarak çalışmaktayım. 2008 senesinden beridir de İstanbul Pediatri Merkezi‘nde hasta kabul ediyorum.

İlgili Yazılar

Rota virüsü etkisi ne kadar sürer?

Rota aşısı olanlar rota olur mu?

Rota aşısının yan etkileri kaç gün sürer?

Rota aşısı ne zaman etki eder?