Ayrıntılı ultrason ve renkli ultrason arasındaki fark

Gebeliğin sağlıklı ve sorunsuz bir şekilde tamamlanabilmesi için bebeğin anne karnındaki durumunun detaylı bir şekilde gözlenmesi önemlidir. Ayrıntılı (detaylı) ultrason aynı zamanda ileri düzey ultrason olarak da adlandırılmaktadır ve ayrıntılı ultrason ile bebeğin tüm organlarının sağlıklı gelişip gelişmediğini takip etmek mümkün olmaktadır.

Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki ayrıntılı ultrason, üç boyutlu ultrason veya renkli ultrason ile karıştırılmamalıdır. Ayrıntılı ultrason, anne karnındaki bebeğin dört boyutlu görüntüsünün alınmasını sağlar. Ancak dört boyutlu görüntüdeki amaç; bebeğin al, ayak ve yüzünün anne – babaya göstermek değil, bebeğin gelişiminde bir anormallik olup olmadığının takibini yapmaktır.

Bazı anne adayları, ayrıntılı (detaylı) ultrason çekiminin bebeğe ve gebeliğe herhangi bir zarar verip vermeyeceğinden endişe ederler. Ancak ultrason, röntgen gibi tehlikeli etkide bulunmadığından gebelik için zararlı değildir. Bu konu üzerinde yapılan araştırmalar detaylı ultrasonun, bebek ve anne adayı üzerinde olumsuz bir etkisinin olmadığını göstermektedir.

Ayrıntılı (Detaylı) Ultrason Ne Zaman Yapılır?

Detaylı ultrason, gebeliğin takibini yapan doktorun isteği ile perinatoloji uzmanı veya bu konuda deneyimli radyolog tarafından gebeliğin 19-23. haftaları arasında yapılabilir. Yaklaşık olarak 30 -40 dakika süren bir inceleme işlemidir. Detaylı ultrason esnasında herhangi bir anormallikten şüphe duyulması durumunda 1 – 2 hafta sonra veya gebeliğin devamında belirli aralıklarla tekrar ikinci düzey detaylı ultrason çekilmesi gerekebilir veya girişimsel işlemler yapılabilir.

İkinci Düzey Detaylı Ultrason Nedir?

Ayrıntılı (Detaylı) Ultrason işlemine ikinci düzey detaylı ultrason da denilmektedir.

Detaylı (Ayrıntılı) Ultrason ile Her Anomali Saptanabilir mi?

Bu muayenede rahimin genel yapısı, plasenta ve bebek ayrıntılı bir şekilde incelenmektedir. Birçok ölçüm yapılarak bebekteki büyüme saptanmakta, bebeğin merkezi sinir sisteminde, göğüs boşluğunda, mide ve bağırsaklarda, iskelet sisteminde, böbrek ve idrar yollarında anormallik olup olmadığı tespit edilmektedir. Ancak her zaman bebekteki hür türlü yapısal anomalinin kesin olarak saptanması mümkün değildir.

En uzman merkezlerde dahi uygulansa, bu durum böyledir. Yapılan araştırmalar bebekteki anomalilerin %70-80 oranında saptanabildiğini göstermektedir. Bunun nedeni bazı bulguların detaylı ultrasonda da görünmemesidir. Gebeliğin 4. ve 5. aylarında çekilen detaylı ultrasonlar, bazı anomalilerin henüz belirti göstermediği döneme denk gelmektedir.

Peki detaylı ultrason ile hangi durumlar saptanabilmektedir?

• Beyinde su toplanması (hidrosefali),
• Açık omurga,
• Diyafram fıtığı,
• Onikiparmak bağırsağı darlığı,
• Kalp atışının durması,
• Bebeğin duruş şeklinin ve omurga duruşunun tespit edilmesi,
• Biyofizik profilinin saptanması.

Gebelikte Ayrıntılı Ultrason Nedir?

Gebeliğin belli haftalarında uygulanan ultrason incelemeleri yardımıyla anne ile bebeğin sağlığı açısından önemli veriler sağlanmaktadır. Bu verileri sağlayan işleme gebelikte ayrıntılı ultrason denilmektedir. Bilhassa ultrason aletleri yardımıyla gebelik çok ayrıntılı bir biçimde incelenebilmektedir.

Bebekte mevcut olan bir anormalliğin tanısı ya da gelişme ihtimali olan ve bebeğin ilerideki yaşamını tehdit eden bir rahatsızlığın erken teşhisi için uygulanan erken haftalardaki detaylı ultrason işlemleri anne ile bebeğin sağlığını korumak için uygulanmaktadır.

İleri gebelik aşamalarında ise; 

• Bebekteki kan dolaşımının, 
• Bebeğin gelişiminin değerlendirilmesi, 
• Bebeğin iyilik halinin tespiti, 
• Normal-vajinal doğum ihtimali varlığının değerlendirilmesi amacıyla ultrasonografik uygulamalar yapılmaktadır.

Ayrıntılı Ultrasonda Neler Değerlendirilir?

Detaylı ultrasonda bebeğin sahip olduğu organlarından;

Kafa

• Kafatası
• Beyin
• Ventriküller
• Koroid pleksus
• Beyinde kist
• Beyincik

Yüz

• Dudak
• Damak
• Burun
• Gözler

Omurga Bütünlüğü

• Belde kist

Göğüs Kafesi

• Herni
• Kalp
• Akciğer

Karın Ön Duvarı

• Karın içindeki böbrekler
• Mide
• Karaciğer
• Safra kesesi
• İdrar kesesi
• Bağırsaklar
• Cinsel (genital) organlar
• Amniyon kesesindeki su oranı ve plasenta ile ilgili bilgi
• Umblikal kord 

El ve Ayaklar

• Kemik sayıları
• Beşinci parmağın orta boğumu
• Biçim bozukluğu

Ayrıntılı Ultrason Gebeliğin Hangi Haftalarında Yapılır?

Gebelikte ayrıntılı ultrason genel olarak şu haftalarda yapılır:

• 11 ila 13. haftasında (Bütün gebelerde)
• 18 ila 23. haftalarında (Bütün gebelerde)
• 24. hafta ve sonrasında (Yüksek risk taşıyan gebeliklerde)

Detaylı ultrason işlemini, risk taşıyan gebelik vakaları, doğuma bağlı olarak gelişen rahatsızlıklar ve sakatlıklar gibi durumlar karşısında usta olan bir perinatoloji hekimi yapmaktadır. Ultrason işlemi anneye ve bebeğine zarar vermemektedir. Detaylı ultrason raporu, gebeliğin o anki durumunu ve detaylı anatomik değerlendirmesini içermektedir. Bu rapor gerektiği zamanlarda bebeğin gözlemlendiği aşamadaki durumu hakkında detayları ve danışmanlık bilgilerini ihtiva etmektedir.

İlk Üç Ay Erken Gebelik Ultrasonografi

Gebeliğin annenin rahmine yerleşmesinin ardından belli haftalarda incelenmesi ve özellikle birtakım önemli vakaların tespiti amacıyla yapılmaktadır. Bu işlem bebek ile anneye zarar verebilecek türde bir inceleme değildir. İşlemin ardından yazılacak olan raporda aşağıdakiler ile ilgili bilgi verilmek amaçlanır;

• Gebelik kesesinin miktarı ve yerleşim noktaları
• Gebeliğin iç ya da dış ayrımının yapılması
• Gebelik kesesinin gelişimini gösteren yapı
• Bebeğin kalp ritmi ile atış hızı
• İkiz gebelik vakalarında bebeklerin eşlerinin tek ya da ayrılmış olduğunun değerlendirilmesi
• Serviksin (Rahim ağzının) incelenmesi
• Gebelik kesesini ilgilendiren bir kanamanın olup olmadığı

11-13. Hafta Ayrıntılı Ultrasonografisi

Anne adayının rahminde yer alan bebeğin ayrıntılı ilk incelemesi 11 ile 13. hafta arasında yapılır. Bu ultrason işlemi bebeğe uygulanan ilk detaylı ultrasondur. İşlem karın ve vajinal yol vasıtasıyla yapılmaktadır.

Ayrıntılı incelemenin ilk basamağı olarak görülen 11 ile 13. hafta ultrasonografisi yardımı ile bebek hakkında aşağıdaki veriler elde edilmektedir;

• Bebeğin gelişim haftası
• Bebeğin eşinin yerleştiği konum 
• Bebeğin suyunun oranı
• Bebeğin ense saydamlığı ile kalınlığının ölçülmesi
• Bebek burun kemiğinin değerlendirilmesi
• Bebeğin kalp ve yapısı ile ilişkili temel bulgular

Ayrıca bebeğin diğer gelişme gösteren noktaları olan; 

• Beyin
• Mide
• Böbrekler
• Mesane
• Karın duvarı
• Bağırsaklar
• Omurga
• El ve ayaklar ile ilişkili ilk ve önemli veriler
• Bebeğin sahip olduğu özel damar ve yapılarının Renkli Doppler yardımıyla incelenmesi
• Rahim ağzının (serviks) incelenmesi

Ultrasonografi işleminin ardından bu verileri ve takip edilen diğer bulguları ihtiva eden doktor değerlendirmesi bir rapor biçiminde hasta ve yakınlarına sunulmaktadır. 11 ila 13. hafta ultrason işlemi ayrıca perinatoloji ile yüksek risk taşıyan gebelik vakalarında da uygulanmaktadır. 

18-23. Hafta Ayrıntılı Ultrasonografi

İlk trimester detaylı ultrason işleminin sonrasında gebeliğin 18 ile 23. haftaları arasında detaylı 2. ultrasonografi değerlendirilmesi yapılır. Detaylı ultrason işlemi gebelik takibinin en önemli parametreleri arasında yer almaktadır.

24. Hafta ve Sonrasında Ayrıntılı Ultrasonografi

Normal şartlar altında bütün gebeliklerin belli haftalarda detaylı ultrason işlemi ile değerlendirilmesi tavsiye edilmektedir.

Fakat, bazı vakalarda, sonraki gebelik aşamalarında gözlemlenen gelişmelerin tekrardan değerlendirilmesi ve aileye detaylı bir biçimde ultrason raporu takdim edilmesi gerekebilmektedir. Bazı durumlarda da hastalar birtakım özel sebeplerden dolayı detaylı ultrason işlemi haftasını erteleyebilmektedirler. Bu ve bunun gibi sebeplerden dolayı gebeliğin sonraki haftalarında da detaylı ultrason işlemi yapılabilmektedir.

Ayrıntılı Ultrasonografi Nasıl Yapılır?

Detaylı ultrason işleminin basamakları aşağıda yer aldığı şekilde sıralanmaktadır;

Randevu Alma

Randevu alma işlemi tüm gebelik vakalarında 18. haftadan sonra yapılabilmektedir. Gebeliğin uygun bir zamanı hesaplanıp (18 ile 23. hafta), anne adayı ve yakınları kendilerine uygun olan bir zamana randevu alabilir.

Randevuya Gelme

Randevu, yapısı gereği hemen hemen 30 ile 45 dakika arası sürebilmektedir. Bu süre kimi zaman bir saate kadar çıkabilmektedir ve bazı zamanlarda ise sonraki günlerde yinelenebilmektedir.

İşlem Sırasında Aç Mı Tok Mu Olmalıyım?

Muayene olmak için aç olma gibi bir koşul ya da şart yoktur.

İşlem Nasıl Yapılır?

Muayene çoğu zaman karın bölgesinden yapılan bir ultrason işleminden ibarettir. Ultrason işleminin sonucunda serviksin (rahim ağzının) ölçümü ve gerektiği takdirde bazı ayrıntılar için vajinal yol yardımı ile ultrasonografi yapılabilmektedir.

Rapor Neleri İçerir?

Detaylı ultrason işlemi raporu gebeliğin o anki durumunu ve detaylı anatomik değerlendirmesini içermektedir. Bu rapor gerektiği zamanlarda bebeğin gözlemlendiği aşamadaki durumu hakkında detayları ve danışmanlık bilgilerini ihtiva etmektedir.

Gebelikte Ayrıntılı Ultrason Şart mı?

Detaylı ultrason işlemi yardımı ile anne rahminde bulunan bebeğin bedeninde mevcut olan anormalliklere ve genetik (kalıtsal) rahatsızlıklara işaret edebilecek bulgular uzmanlarca değerlendirilmektedir.

Anne rahminde bulunan bebeğin bir kalıtsal (genetik) rahatsızlığının varlığı, bebeğin bedeninde ve iç organlarının yapılarında çok ciddi sorunların oluşmasına sebebiyet vermektedir. Örnek olarak;

• Beyinde kist,
• Kalpte parlak nokta,
• Barsak parlaklığında yükselme,
• Bel kemiğindeki açıklık, 
• Beynin boşluklarında aşırı sıvı birikmesi,
• Kalp damarlarının kalbe bağlanma hataları vb. problemler ortaya çıkabilmektedir.

18 ile 23. Haftalar arasındaki gebeliklerde, detaylı ultrason işleminin kalıtsal (genetik) kusurların ve problemlerin neredeyse yüzde doksanını saptayabilmesinden dolayı mutlaka zorunludur.

• Beyindeki boşlukların diğer adıyla ventriküllerin genişlemesi,
• Burun kemiğinin normalin altında ölçülmesi,
• Eldeki küçük parmakta orta kemiğin olmaması,
• Ayak başparmağının diğer ayak parmaklarından daha ayrık olması bir diğer adıyla sandal gap ve benzeri sorunlara normal bebeklerde de rastlanabilmektedir. 

Ancak tüm bu problemler Down Sendromu olarak isimlendirilen mongolizme sahip çocuklarda daha yaygın biçimde görülmektedir.

Ayrıntılı Ultrason Tekrar Yapılabilir mi?

Ultrason işlemi anne adayı bireye ve bebeğine zarar vermediğinden dolayı, daha önceden farklı bir lokasyonda bu işlemi yaptıran ve yeniden yaptırmak isteyen kişilerin bu durumda bir çekincesi olmamalıdır.

Sonraki Haftalarda Detaylı Ultrason İşlemi Tekrarlanır mı? 

Detaylı ultrason işlemi için çoğu zaman 18 ile 23. hafta aralığı uygun görülse de sonraki gebelik dönemlerinde de bazı bölgelerin yeniden değerlendirilmesi amacıyla ayrıntılı değerlendirme tekrardan yapılabilmektedir.

Fetal Kalp Ultrasonografisi - Ekokardiyografisi

Annenin karnında yer alan bebeğin ilk kalp değerlendirmesi gebeliğin 11 ile 13. Haftalarında, birinci trimester ayrıntılı ultrasonunda yapılmaktadır. Fakat bu değerlendirmenin gebeliğin sonraki haftalarında yinelenmesi gerekmektedir.

18 ile 23. haftalarda yapılan detaylı ultrason incelemesi ile bebeğin kalp ve yapısı yeniden değerlendirilmektedir. Fakat fetal kalp ultrasonografisi için 22. Hafta en uygun haftadır. Bazı kalp rahatsızlıkları ileri gebelik aşamalarında ortaya çıkmaktadır. Bu sebeple de potansiyel risk etkenlerinin varlığının incelenmesi için ileri aşamalarda da bu inceleme yinelenmektedir.

Fetal kalp ultrasonografisi özellikle tavsiye edilen gebelik durumları ve risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir:

• Önceki gebeliğinde kalp rahatsızlığına sahip bebeği olan kişiler
• Şeker gibi bazı metabolik rahatsızlıkları olan anne adayları
• Anne ya da babada doğumdan kaynaklı kalp kusuru olan aileler
• Tek yumurta ikizi olan ikiz gebelik vakaları
• Sara hastalığına sahip olan anne adayları
• Gebeliğin erken aşamalarında birtakım enfeksiyonlar geçiren anne adayları
• Belirli bir grup ilaç alımı olan anne adayları
• İlk ve ikinci trimester değerlendirmelerinde fetal kalp rahatsızlığı şüphesi olan bebekler

Yukarıda sıralanan risk etkenlerinin olduğu durumlarda bebeğin kalp ve yapısı daha ayrıntılı bir şekilde rapor edilir ve bu ultrason işlemi gebeliğin son 12 haftasında yinelenmektedir.

Renkli Doppler ve Biyofizik Profil İnceleme

Gerekli görüldüğü takdirde gebeliğin ilk 12 haftasından itibaren; bebeğin gelişimini, anne ile bebeğinin arasındaki damarsal etkileşimin durumunu ve çoğul gebelik vakalarında fetusların kan akımlarını incelemek için Renkli Doppler, gebeliğin tüm aşamalarında yapılabilmektedir.

Normal gebelik düzeninde işlevi olmayan Renkli Doppler, yüksek risk içeren gebelik vakalarında özellikle uygulanmaktadır. Bu durumlardan bazıları ise şu şekildedir;

• Gelişme gerilemesi olan vakalar
• Bebeğin su miktarının azalması
• Bebeğin dolaşımının değişmesi
• Bebeğin kalp işlevlerinin incelenmesi
• Bebeğin rahimdeki hareketlerinin azalması

Bu ve benzeri durumlarda anne rahmindeki bebeğin durumunun incelenmesi için Renkli Doppler işlemi çok önem arz etmektedir.

Skorlama (Biyofizik İnceleme) ise anne rahmindeki bebeğin; 

• Tonusu,
• Solunumu,
• Suyu,
• Hareketlerinin değerlendirilmesine ek olarak, 
• NST (non stress test) tekniğinin eklenmesi yardımıyla oluşturulan bir puanlama sistemidir.

Ayrıntılı Ultrasonda Hangi Problemler Saptanamaz?

Yapısal ve kalıtsal sorunların saptanma ihtimali boyut ve konumlarıyla ilgili olduğundan dolayı küçük boyuttaki kalıtsal ve yapısal problemlerin pek çoğu ultrason yardımıyla saptanamamaktadır. Bunlardan bazıları şu biçimde sıralanabilmektedir;

• Yumuşak damağın yarık biçimde olması
• Koanal atrezi olarak isimlendirilen burun deliklerinde tıkanıklığın mevcudiyeti
• Özofagus atrezisi olarak adlandırılan yemek borusunun tıkanık olması
• Anal atrezi olarak adlandırılan dışkı deliğinin olmaması
• Bağırsaklarda tıkanıklığın varlığı
• Genital (cinsel) organlarda biçim bozukluklarının olması

Bunlara ek olarak;

• Gebe bireyin aşırı kiloya sahip olması
• Gebelik aşamasının uygun olmaması
• Bebeğin anne rahmindeki duruşunun düzgün olmaması
• Bebeğin amniyon sıvısı miktarının yeterli olmaması

Bu ve benzeri etkenler ultrason incelemesini negatif yönde etkilemektedir. Potansiyel problemlerin belirlenmesine engel olmaktadır. Bunlara ek olarak bebeğin beden ve organ yapılarını dış görünüş olarak etkilemeyen doğum kaynaklı ya da edinsel rahatsızlıklar, ultrason tarafından saptanamamaktadır.

Kalıtsal görme ya da işitme sorunları, geri zekalılık, bütün kan rahatsızlıkları, birtakım metabolik rahatsızlıkları ve birtakım enfeksiyonal rahatsızlıklar ultrasonda saptanamamaktadır. Bu çeşit rahatsızlıkların pek çoğunu gebelik esnasında herhangi bir yöntem yardımıyla saptamanın imkânı yoktur. Sadece bu hastalıkların birkaç tanesi amniyosentez ya da kordon kanından elde edilen örnek yardımıyla saptanabilmektedir.

Detaylı ultrason ile ayrıntılı ultrason aynı mı?

Renkli ultrasonda neye bakılır?

Ayrıntılı ultrasonda neler belli olur?

Renkli ultrason hangi haftalarda yapılır?